Een waar gebeurd verhaal in drie episoden
I De arrestatie van prior Hendrik
500 jaar geleden (Sint Michielsdag, 29 september 1522): Prior Hendrik van het Augustijnerklooster in Antwerpen krijgt een oproep: Een vrouw in De Munte ligt op haar uiterste, of hij haar het laatste oliesel wil toedienen. Snel raapt de pater z’n spullen bijeen en haast zich – samen met de boodschapper – naar de zieke toe. Bij het Muntplein gekomen, duiken er plots twee mannen op, grijpen de prior beet, trekken hem een donkere steeg in, en voeren hem af naar het Sint-Michielsklooster. Daar werpen ze hem in een cel. De portier-broeder sluit de deur en de schout, Nicolaas van Liere, en twee van z’n rakkers – want dat waren de drie mannen – gaan terug naar buiten. De schout steekt de rakkers wat geld toe, en wandelt vervolgens via de Hoogstraat terug naar het stadhuis. Opdracht volbracht. De inquisiteur (Van der Hulst) zal tevreden zijn, en de landvoogdes (Margaretha) ook. Z’n list is geslaagd. De ketterse predikant naar buiten lokken, hem in het geniep arresteren, zodat niemand het merkt. En dan – morgenvroeg voor dag en dauw – op transport naar Brussel, naar het tuchthuis in Vilvoorde. Daar zullen ze wel raad met hem weten.
Wat de schout echter niet weet is dat het niet onopgemerkt is gebleven. Een vrouw die van de Vrijdagmarkt kwam had de prior herkend toen hij uit de Lange Ridderstraat kwam, en was hem gevolgd richting Den Oever. Ze had de overval bij de Munte zien gebeuren en was de mannen daarna stilletjes gevolgd tot in de Kloosterstraat.
En die vrouw was niet de eerste de beste. Het was Margriet Boonams, uit Mechelen. Niet op haar mondje gevallen, voor geen kleintje vervaard. Onrecht kon ze niet verdragen en als ze haar gelijk niet kreeg, ging ze het halen. Achter haar rug noemde men haar: ‘Dulle Griet’.
Ook zij weet wat er met de gearresteerde pater gaat gebeuren, daar in het tuchthuis in Vilvoorde… en in haar hoofd rijpt een plan.
wordt vervolgd
II De bevrijding door een menigte ‘Quade Wyffs’ (boze vrouwen)
Terwijl Nicolaas van Liere (de schout) overtuigd is dat niemand iets gemerkt heeft van de kidnapping van de Augustijnerprior en op z’n gemak bezig is het transport (30 september, voor zonsopkomst) te regelen, is Margriet Boonams in actie geschoten. Ze heeft alles gezien, en trekt de wijk in (nu de parochie van Sint-Andries). Ze klopt aan elke deur en vertelt op wat voor schandalige wijze de onschuldige, en geliefde prediker uit het Augustijnerklooster in de val is gelokt en net als z’n voorganger (Jakob Proost, van Ieper) naar Brussel zal worden afgevoerd. En iedereen weet wat die arme man daar allemaal is aangedaan. ‘t is een schande! Dat kunnen ze toch niet opnieuw laten gebeuren. En ze vindt gehoor. Als de avond valt op Sint-Michielsdag (29 september) trekt een grote stoet vrouwen door de Kloosterstraat. Ze slaan op potten en pannen, een hels lawaai. Ze steken stokken in de lucht die ze meegenomen hebben, en hier en daar zwaait zelfs iemand met een zwaard. Als de broeder-portier van de Michielsabdij weigert de deur open te doen, beginnen de vrouwen met dezelfde potten en pannen op de deur in te beuken. Kasseien worden gelicht en vliegen door de vensters. Een heksenketel is het. De poort bezwijkt. Een oerkreet weerklinkt en onder aanvoering van Dulle Griet stormen de vrouwen het klooster binnen. De monniken weten niet wat hen overkomt. Vrouwen in hun klooster en het zijn geen kwezels. Al snel is de cel gevonden waar pater Hendrik zit. Juichend voeren ze hem naar buiten, en dan snel terug richting Den Oever, binnendoor rechtsom langs de Munt en via de Korte Ridderstraat naar het klooster. Hendrik weet niet wat hem overkomt. In een brief, die hij enkele jaren later schrijft, zegt hij dat het wel meer dan 1.000 vrouwen waren die hem hebben bevrijd. Het ‘Antwerpsch Chronykje’ houdt het op 300. In elk geval zijn de schout en de inquisiteur door de vrouwen in snelheid gepakt, want voor de schutters van de Nachtwacht ter plekke zijn, is de prior al veilig en wel terug in zijn eigen klooster.
Het Augustijnerklooster binnenvallen met geweld, op zoek naar de prior, dat durft de schout toch niet. Stel je voor dat mannen het voorbeeld van de vrouwen zouden volgen, en ook in opstand komen tegen het wereldlijk gezag. Ze zullen de inquisiteur zelf wel halen, Frans van der Hulst, en dan met een bevelschrift van de landvoogdes, Margaretha, het klooster binnengaan op zoek naar die vermaledijde lutherse ketter… Morgen.
Dick Wursten, 29 september 2022
wordt vervolgd
